ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی استخوان دم‌لامه و سنگریزه شنوایی سیاه‌ماهی گونهCapoeta saadii (Heckel, 1847) جمع‌آوری شده از حوضه آبریز کرمان

محمدی, فاطمه; عسکری حصنی, مجید; تیموری, آزاد; مجدزاده, سید مسعود

doi:10.22124/japb.2018.6405.1125

ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی استخوان دم‌لامه و سنگریزه شنوایی سیاه‌ماهی گونهCapoeta saadii (Heckel, 1847) جمع‌آوری شده از حوضه آبریز کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری، گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان

² دانشیار گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

³ استادیار گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان

⁴ دانشیار گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان

10.22124/japb.2018.6405.1125

چکیده

در این پژوهش گوناگونیهای درون‌گونهای در ریختشناسی استخوان ‌دم‌لامه (یوروهیال) و سنگریزه شنوایی (اتولیت) در گونه سیاه‌ماهی سعدی Capoeta saadii (Heckel, 1847) از حوضه آبریز کرمان مورد مطالعه قرار گرفت. به این ترتیب که تعداد 48 نمونه ماهی از چهار جمعیت (زرند، کوهبنان، بردسیر و کهنوج) از حوضه آبریز کرمان صید و در الکل %75 تثبیت شد. سپس استخوان دملامه و سنگریزه شنوایی آن‌ها استخراج شد و ریخت‌شناسی و ریخت‌سنجی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. ویژگیهای استخوان دم‌لامه این گونه به این ترتیب بود: ناحیه قدامی فاقد زائده، سطح شکمی مثلثی‌شکل و ناحیه عقبی شکاف‌دار و پهلوهای شکمی پهن بود. سنگریزه شنوایی آستریسکوس از نوع Gyro بود، بخش داخلی آن مقعر و بخش خارجی محدب بود، سطح شکمی صاف و دندانهدار و روستروم و Pseudorostrum اغلب نامشخص بود. نتایج ریختسنجی نشان داد که طول و عرض استخوان دم‌لامه نسبت به فاصله بین دو چشم و فاصله پشت چشم بیشترین نقش را در تمایز جمعیتها داشت و در مورد سنگریزه شنوایی، نسبت طول میانی سنگریزه شنوایی به طول استاندارد ماهی و طول سر نقش بیشتری داشت. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که گوناگونی‌های ریختی استخوان دم‌لامه و سنگریزه شنوایی در ماهیان آب شیرین نه تنها در تفکیک گونهها، بلکه در نشان دادن تمایز جمعیتها به ویژه جمعیت‌های آلوپاتریک اهمیت دارد. با در نظر گرفتن الگوی تنوع ریختی این ساختارها بین جمعیت‌های مورد مطالعه میتوان نتیجهگیری کرد که جمعیتهای زرند تمایز بیشتری نسبت به سایر جمعیتها داشتند و این تفاوت احتمالا ناشی از جدایی جغرافیایی این جمعیت نسبت به سایر جمعیت‌ها است.

کلیدواژه‌ها