نونیل فنول ماده ای است که در تولید شوینده ها و آفت کش ها مورد استفاده قرار می گیرد و در سیستم درون ریز موجودات زنده اختلال ایجاد می‌کند. مقادیر زیادی از این ماده از طریق پساب های صنعتی، کشاورزی و شهری به محیط های آبی وارد می شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر غلظت محیطی نونیل‌فنول بر تعادل هورمون های تیروئیدی و هیپوفیزی در ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius) انجام گرفته است. برای این منظور، ماهیان با وزن 10±40 گرم به مدت 21 روز در معرض تک‌غلظت محیطی µg/L30 نونیل فنول قرار داده شدند و سپس مقدار هورمون های تیروئیدی (T3 و T4) و هیپوفیزی (TSH، FSH و GH) پلاسمای خون و نیز شاخص های GSI و HSI در دو جنس نر و ماده مورد بررسی قرار گرفت. T3، T4 و GH که جزء هورمون های حیاتی بدن محسوب میشوند، در ماهیان قرار گرفته در معرض نونیل فنول نسبت به گروه شاهد به طور معنی داری تغییر پیدا کردند. همچنین جنس های نر و ماده حساسیت متفاوتی در برابر غلظت به کار گرفته شده از نونیل فنول داشتند. بنابراین با توجه به اثرات مخرب غلظت محیطی نونیل فنول بر ماهی آزاد دریای خزر، ضروری است تدابیر لازم جهت کاهش ورود این مواد به دریا، حفاظت لازم از ماهیانی که در معرض این مواد هستند و همچنین تنظیم مکان مناسبِ رهاسازی که واجد حداقل آلودگی باشد، مد نظر مسئولین امر قرار گیرد.
)